Ã� skólaárunum félaga minna við MA á Akureyri ríkti mikil tilhlökkun þegar leið á jólaföstuna, kannski var einhver af Blönduósstrákunum farin að safna í kálf um miðjan desember og allir vildu fá far með kálfinum, við vorum svo mörg af húnvetnska berginu í árganginum ´66 að fljótlegt var að fylla bílinn og svo var ekið vestur Öxnadalsheiði síðasta kennsludaginn í stað þess að bíða morguns og Norðurleiðarrútunnar.

Nú er komin strætóöld og við hefðum getað tekið seinni vagninn um fjögurleytið frá Hofi en Blönddælirnir þyrftu þó að láta sækja sig í Varmahlíð í stað þess að stíga af við Svartárbrú. Það munar einum 25 km en nú brunar Strætó fjórum sinnum á dag gegnum Krókinn, yfir Þverárfjallið og niður Norðurárdalinn og allt horfir þetta til framfara nema bilið virðist ætla að halda áfram að breikka milli borgar og sveitar. Hafa þó báðir fjölmargt að sækja hins. Og frekar skulum við tengja en sundra. Eljusemi þeirra sem halda úti vefsíðunni Húnahorni fá Húnvetningar seint fullþakkað. Hvar finnum við öflugra tengi?

Fyrir nokkrum árum kom háskólakennari frá Akureyri á sögufélagsfund vestur á Gauksmýri. Hann trúði okkur fundarmönnum fyrir því hvað hann héldi mikið upp á þessa vefsíðu og jafnan væri fyrsta morgunverkið hans væri að opna hana til að sjá hvort þar væri nokkuð nýtt. Þá hafði ritari ekki skrifað þar orð til birtingar. Nokkru síðar varð hann organisti við Blönduóskirkju og þóttist sjá að brýnt væri að minna sóknarmenn á þeirra stóru og fallegu kirkju. Hann fór þá að skrifa organistapistla í Húnahornið til þess arna.

Það hljómar fallega í kirkjunni og góður er kórinn sem æfir þar vikulega og syngur á sunnudagsmorgnum. Og það er af því góða að koma saman þó við gerum lítið meira en bjóða nágrannanum góðan daginn. Tvisvar í viku hittast Húnvetningar í kjallaranum á Hnitbjörgum. Þegar þeir koma á eftirlaunaaldur fara þeir að sækja þangað til að spila eða til að gera eitthvað fallegt í höndunum. Svo er drukkið kaffi um nónbil. Þá er tilvalið að slást í hópinn og kaupa sér kaffi og rabba við næsta mann.

Núna á jólaföstunni kom hún Katharina á Bókasafninu til að segja gestunum frá nýju bókunum. Enn eru ónefndir menningarstaðir í þeim góða Blönduósbæ, sem eru Kvennaskólinn, Grunnskólinn og Sundlaugin með gestum sem masa í heita pottinum eftir að hafa tekið sér kalt bað í kerinu. Og súpa kaffisopa í boði hússins meðan þeir renna augum yfir glæsimyndir sem skreyta veggi anddyris, teknar af Róbert umsjónarmanni Ã�þróttahallarinnar. 

Skammt utan við Blönduós er jörðin Lækjardalur sem skiptist áður í Efri- og Neðri-Lækjardal. � Efri-Lækjardal bjó ættfaðirinn Jóel um 1800 og varð tengdafaðir Vatnsnesskáldsins Guðmundar Ketilsson. Guðmundur orti um elsta barn þeirra hjóna, dótturina Ögn:

� þann fjórða október
átján hundruð tuttugu og sjö
lögð var Ögn í lófa mér.
Leiði oss Drottinn bæði tvö.

Aðra vísu Guðmundar hafði Jósefína amma mín hafði stundum yfir en þar talar hann við steinana:

Þegar nafn mitt eftirá
allra þögn er falið,
Illugastaða steinar þá
standið upp og talið.

En Guðmundur lætur steinana svara sér í hæðnistóni og þeir kalla hann Gvend:

Engin voru verk hans góð,
en víða hálfmynd nokkur.
Gvendur heitinn hefur þjóð
hnoðað brauð af okkur.

Guðmundur yrkir ljóðabréf til bróður síns Natans, bréfið hefur geymst í Eyjafirði, er nú á Amtsbókasafninu á Akureyri og þrettánda vísan úr því bréfi hefur véfréttarlegt yfirbragð enda hefur hún eignast sitt eigið líf, finnst í vísnabókum sem sjálfstæð staka:

Vertu frændi var um þig
von er eftir svikunum
heima átt þú á höggstöðum
hætt er vígabrandinum.

Ljóðabréfið er ársett 1815, meira en áratug fyrir morðin á Illugastöðum sem lifa enn í vitund þjóðarinnar rétt eins og frásagnir af helför Staðarmanna yfir Kjöl haustið 1780. Lengra aftur í aldir seilist skáldið frá Hamri í nýrri ljóðabók sinni. Bók Þorsteins heitir Núna og þar kynnir skáldið stuttaralega ljóð sitt Arfleifð:„Þess er naumast þörf að útskýra stöðu Grettis í þessu ljóði og þá ekki heldur djáknans á Myrká sem „átti hest gráföxóttan." Dísa kennd við Dalakofa, upphaflega í alkunnu söngljóði Davíðs Stefánssonar, hefur um langt skeið átt áberandi allt, að því þjóðsögulega hlutdeild í íslenskum menningararfi."

Arfleifð

Staðleysa þykja mér
stálmenni, vélgenglar, skjástirni

svo lengi sem manneskjur
ösla blóðið
í æðum mér

stignar fram
úr tíbrá tímans:

Grettir
djákninn
og Dísa!

Til Dalakofans
með útsýn yfir eyjar
er ekki nema spölur
að fara á þeim föxótta ...  Þorsteinn frá Hamri/Núna bls. 36

En hægt gengur ritara að finna þann tón sem fær morgunþunga sóknarmenn til að taka sér kirkjuferð á hendur. En þeim leiðist ei sem leitar! Róbert ljósmyndari og kollegi hans Blönduósingurinn Skarphéðinn Ragnarsson sýna okkur með myndum sínum fegurð sandsins, flóans og fjallanna, en skáldin á síðustu öld meitluðu myndir sínar í stuðla. Þóra frá Kirkjubæ flutti til borgarinnar en leitar kyrrðar hjá æskuminningum úr Norðurárdal:

Stillt blikar jólastjarna.
Stafar helgi og frið.
Vekur mildi í manna hjörtum
og minning um horfið svið.

Vísað er til:
�þróttamiðstöðin Blönduósi: http://imb.is/
Vísur úr heimahéraði frá Bragaþingi/hagyrðingamóti 2007 á Blönduósi: http://stikill.123.is/blog/2007/08/20/139201/
Agnarvísa Guðm. Ketilssonar: http://bragi.info/hunafloi/visur.php?VID=28049
Um Guðmund Ketilsson e. Björn Sigfússon: http://stikill.123.is/blog/record/514230/
Hornbjarg: http://jonas.ms.is/ljod.aspx?ljodid=399&nafna=H
Jólanótt: http://bragi.info/hunafloi/ljod.php?ID=4902

Ingi Heiðmar Jónsson