Þegar tíundinni var komið á laust fyrir aldamótin 1100 var ráð fyrir gert að henni skyldi skipta í fernt. Fór einn hluti til fátækraframfærslu, þar á meðal þær tíundir sem voru svo lágar að ekki þótti taka að skipta upphæðinni, þ.e. þær sem ekki komust í skiptitíund sem kallað var. Annar hluti rann til biskups, þriðji hluti til prests og fjórði hlutinn til kirkju viðkomandi sóknar. Þetta kerfi hélst öldum saman. Í reikningabókum kirkna, kirkjustólum eins og þær voru kallaðar, eru reikningarnir færðir árlega og ná þeir fyrir Hjaltabakkakirkju aftur til 1750. Svona er gerð grein fyrir reikningunum í biskupsvísitasíunni það ár:

         Síðan[1] tók biskupinn portions reikning kirkjunnar frá 1746 sem fylgir: Af fastaeign bænda, 1 ##, 2 #; eru 38 álnir. Medium proportionale af 60 # lausafjár, er 18 álnir. Ljóstollar af 10 bæjum, fjórar álnir hvör, er 40 [álnir]. Til samans 96 álnir, sem gjörir í fjögur ár 3 #, 24 álnir. Hvar í mót árlega reiknast til útgiftar [útgjalda] fyrir vín og bakstur 25 álnir. Til lýsingar kirkjunni 6 ljóstollar, 24 álnir. Til klukkarans 10 álnir, sem gjörir í fjögur ár 1 #, 116 álnir. Svo kirkjan hefur haft til góða upp á sína bygging 1 #, 28 álnir. En hennar byggingarkostnaður er álitinn 12 #, 20 álnir. Vill hún svo verða prestinum skyldug um 10 #, 112 álnir.

Þessi texti er nokkuð ókræsilegur til skilnings eins og hann stendur og er rétt að huga að nokkrum atriðum. Talað er um „portionisreikning“ en latneska orðið „portio“ merkir eiginlega hluti eða hlutdeild, þannig að portionsreikningur er þá bókhald yfir þann hlut sem kirkjunni ber af tíundinni. Táknið # táknar hér hundrað og er á 18. öld yfirleitt átt við tólfrætt hundrað, þ.e. 120. Samanlögð fasteign jarða í sókninni, sem tíund er goldin af, nemur þarna 122 hundruðum. Þetta er einkennilega lág tala en þess er að gæta að ekki er greidd tíund af Hjaltabakka, sem presturinn hafði til sinnar framfærslu, né af Þingeyraklaustursjörðunum, sem voru Húnsstaðir, Holt, Sauðanes og Hurðarbak, en hálfur Kagaðarhól var í eigu Holtastaðakirkju. Þetta tíunda „frelsi,“ ef svo má kalla, var eitthvað breytilegt eftir héruðum en af Þingeyraklaustursjörðum var hvorki greidd tíund til biskups né kirkju, en hins vegar til prests og fátækra. Kagaðarhóll var bændaeign að hálfu og því goldið sem svaraði 10 hundruðum af þeirri jörð til kirkjunnar en hún var metin á 20 hundruð um þessar mundir. Í fasteignartíund voru goldnar 39 álnir árið 1750, af þessum 122 hundruðum, og var nánast föst upphæð ár frá ári.

Það var breytilegt eftir árferði hvað bændur áttu að greiða í tíund af lausafé sínu, sem fólst mest í kvikfénu, kúm og kindum, en þarna er reiknað með að meðaltalið sé 60 hundruð ár hvert. Tíundin af þeirri upphæð árið 1749 er 18 álnir.

Af tíu sóknarbæjum eru greiddar fjórar álnir í ljóstoll sem nafninu samkvæmt var ætlaður til að lýsa upp kirkjuna og galst því oft í tólg, nam þá 40 álnum árlega. Þetta er nefskattur, sama upphæð lögð á ríka og fátæka,

Loks var legkaup, sem er ekki nefnt hér, en er svipaðs eðlis og það sem nú nefnist „kirkjugarðsgjald,“ og var greitt fyrir leg líks í garðinum. Í venjulegu árferði var þetta ekki mikið en nam nokkrum upphæðum í harðindum, en þá er aftur spurning hvernig legkaup guldust þegar hungursneyð geisaði og enginn átti neitt til að borga með. Í uppgjöri ársins 1785 eru t.d. útistandandi 4 legkaup, að verðgildi 2 rd., 34 sk., „sem eftir trúverðugum bevíser betalast aldrei.“ En í sama árs reikningi eru útlagðir 50 skildingar „fyrir pál og 2 varlausar rekur“ og kemur ekki á óvart að graftól hafi slitnað því 1785 létust 9 manneskjur í sókninni og vísast álíka fjöldi næstu ár á undan.[2]

Samanlagðar tekjur kirkjunnar þetta ár eru 96 álnir sem er líklega hátt í meðal kýrverð að verðgildi. Árstekjurnar eru svo lagðar saman fyrir fjögur sem liðin voru frá síðustu vísitasíu 1746.

Helstu útgjaldaliðirnir voru: Fyrir vín og bakstur, þ.e. vín til altarisgöngu og til að baka obláturnar í sama skyni, í það guldust 25 álnir. Til lýsingar fóru 6 ljóstollar sem nam 24 álnum. Til klukkarans eða hringjarans runnu 10 álnir. Hér er ekki talinn „skrúðaþvottur“ sem kemur inn seinna og hefur vísast farið þannig fram að annað hvort einhver vinnukonan eða prestsmaddaman hefur þvegið skrúða prestsins og væntanlega sópað kirkjugólfið á messudögum. Skrúðaþvottur er jafnan mjög lág upphæð enda vinna kvenna ekki hátt metin. Samanlögð útgjöld þetta ár eru 59 álnir sem þýðir að „hagnaður“ ársins var 37 álnir. Varla er þó hægt að tala um hagnað því þessi upphæð átti að renna til viðhalds kirkjunnar og var sjaldan of mikið, jafnvel ekki í hinum auðugustu prestaköllum. Samanlagður afgangur þessi fjögur ár, frá 1746, var 1 # og 28 álnir.

Nú kemur fram að kirkjan er nýlega byggð og að byggingarkostnaðurinn var 10 # og 112 álnir, þ.e. nærri 11 # (120 álnir í hverju hundraði). Miðað við aðrar kirkjur og nýbyggð hús er þetta ekki há upphæð og eiginlega vel sloppið. Skv. vísitasíu Steins biskups Jónssonar árið 1716 virðist kirkjan þá nýleg og í góðu lagi. Henni hefur verið haldið vel við á fyrri hluta aldarinnar og fær í rauninni ekki slæma umsögn í vísitasíu Harboes árið 1743, t.d. veggir þá sagðir ágætir. Þannig að við „nýbygginguna“ 1749 hefur mikið af viði eldri kirkjunnar verið notað aftur og þannig sparast efniskaup. Þessi kirkja stóð nokkuð traust næstu 30-40 ár, en þá hallaði fljótt undir fæti eins og fyrr hefur verið rakið.

Loksins sést að presturinn, sem umsjónarmaður kirkjunnar, hefur lagt út fyrir mestöllum byggingarkostnaðinum og þetta ár skuldar kirkjan honum sum sé 10 # og 112 álnir. Þessa skuld greiðir kirkjan smám saman af tíundinni, eða því sem var umfram föst útgjöld, vín, bakstur, ljós o.s.frv. Árið 1763[3] á presturinn þannig hjá kirkjunni 3 #, 60 álnir og ætti þessi reikningur að vera orðinn nokkurn veginn á sléttu um 1770.

Kirkjureikningar eru ekki mjög spennandi lesning, jafnvel ekki fyrir þá sem hafa gaman af tölum, en þó koma fram í þeim forvitnileg atriði varðandi viðhald kirkjunnar, þ.e. kostnaðinn, og stöku sinnum eru færð útgjöld vegna gripakaupa. T.d. eru greiddar 15 álnir fyrir lítinn glerglugga árið 1759 og sama ár 20 álnir fyrir rauðgulan þrykktan altarisdúk. En endranær eru þetta bara hin venjulegu föstu útgjöld; fyrir brauð, vín og skrúðaþvott og þess háttar.

Bjarni Halldórsson sýslumaður á Þingeyrum átti Meðalheim, 24 hundruð að dýrleika, en með bréfi 10. maí 1763 gaf hann jörðina til fátækra í Húnavatnssýslu og skyldi afgjaldið af henni deilast til allra hreppa í sýslunni. Þetta þýddi að ekki galst lengur fasteignartíund af Meðalheimi til Hjaltabakkakirkju. Tekjur kirkjunnar minnkuðu þar með um 7 álnir árlega en þó virðist hafa verið greitt af Meðalheimi nokkur næstu ár.

Við vísitasíu Sigurðar biskups Stefánssonar árið 1790 var farið að reikna í ríkisdölum og skildingum (96 skildingar í einum dal), en tekju- og gjaldaliðir voru þeir sömu og áður. Þar kemur fram að árið 1788 var færð til gjalda viðgerð á kaleik og keyptur hafði verið pappír til prestsþjónustubókarinnar.

         Portions reikningur fyrir næstliðið ár eftir framlögðum tíundarreikningi og ministerialbók innfærist nú svolátandi:

Inntekt af 98 # fasteignar tíund, 1 rd., 36 sk.
Af 42 # lausafjár, 56 sk.
11 ljóstollar, 2 rd., 94 sk.
Kirkjunnar beholdning [eign] við útgang ársins 1788, 6 rd., 27 sk.
Verður, 11 rd., 21 sk.

Útgift sama ár:
Til brauðs og víns, 92 sk.
Til kirkjuljóss 4 ljóstollar, 1 rd., 8 sk.
Fyrir vask og sápu, 24 sk.
Revisionslaun, 16 sk.
Pappír til kirkjubókar og innbinding, 20 sk.
Aðgjörð silfurkaleiks, 24 sk.
Verður, 2 rd., 88 sk.
Er svo endileg kirkjunnar beholdning, 8 rd., 29 sk.

Actum ut supra.
Sigurður Stefánsson, Rafn Jónsson, Magnús Sigurðsson, Björn Gottskálksson

Fylgdarmenn biskupsins, sem skrifa undir ásamt séra Rafni, voru báðir gamlir nemendur hans í Hólaskóla og Magnús (1762-1812) um þessar mundir eins konar skrifari biskupsins. Hann varð síðar prestur í Miklaholti skv. Íslenskum æviskrám.[4] Björn Gottskálksson (1765-1852) var í ráðsmannsstöðu á Hólum hjá biskupinum, varð síðar bóndi og prentari vestra, fær hvarvetna gott orð.[5]

Þegar Halldór Ámundason reisti nýja kirkju árið 1808, eftir lát séra Rafns Jónssonar, lagði hann út fyrir byggingarkostnaðinum sem nam milli 70 og 80 ríkisdölum, tölur ekki alveg nákvæmar. Kirkjan skuldaði honum því þessa upphæð og var næstu ár greitt af henni með því sem umfram var venjulegan rekstrarkostnað (brauð og vín og þess háttar) eins og rakið var hér að ofan. Árið 1814 flutti hann sig að Melstað en séra Einar Guðbrandsson tók við brauðinu. Hann virðist hafa greitt Halldóri hluta af eftirstöðvunum úr eigin vasa og átti þá samsvarandi skuld hjá kirkjunni. En eftir nokkuð mikil bréfaskrif milli prestanna, prófasts og biskups varð endirinn sá að Halldór gaf drjúgan hluta eftirstöðvanna upp í verð nýs kaleiks, sem kom til kirkjunnar 1824, var keyptur frá Höskuldsstaðakirkju.